به گزارش خبرگزاری حوزه، محمد صادق رستمی از پژوهشگران حوزوی در مقاله ای به حوزه‌های علمیه و تحول بنیادین فضای سایبری پرداخته است که در ادامه می خوانید:

بسم الله الرحمن الرحیم

تکلیف قطعی و مغفول حوزه‌های علمیه، قیام لله برای اصلاح و تحول بنیادین فضای سایبر

انسان امروز انسان سایبری است

انسان امروز انسان سایبری است. فضای سایبر نه یک عرصه ارتباطی صرف، بلکه حاکم بر تمام شئونات بشر امروز است. اقتصاد و سیاست، اجتماع و فرهنگ، امنیت و دفاع و تمام شئون جوامع انسانی در ایران و عمده نقاط جهان متأثر از فضای سایبر بلکه تحت سلطه آن است. سیر رشد و تحولات پیچیده این فضا رو به تزاید و افزونگی است. تا قبل از این ما با دو سنخ از وجود مواجهه بودیم: «وجود عینی» و «وجود ذهنی» اما با روی‌کار آمدن جهان متاورس و فراگیری آن مطابق مفاهیم آینده‌پژوهی، باید شاهد نوع جدیدی از وجود به نام «وجود سایبری» باشیم. وجودی که در عین عدم عینیت، دارای نحوه‌ای از حضور در هستی است. توگویی ذهن بشر در فضای سایبر امتداد یافته و حیات جدیدی به خود گرفته است. دگرگونی‌های حاصل از «اینترنت اشیاء» و اتصال زمین و زمان به شبکه ارتباطات جهانی و فرهنگی که با خود به این سرزمین می‌آورد نیز در آستانه ورود به کشور است. این زندگی جدید می‌تواند به نفع بشر باشد اگر و فقط اگر فرایند رشد و مهندسی روابط تکنولوژی در آن، روندی معقول، عاقلانه و در راستای عدالت و اهداف عالیه حیات انسانی باشد.

غفلت از حقیقت خود، ره آورد حیات سایبری

این نحوه زیست سایبری برای انسان مدرن که فرهنگی آمیخته با «وهم مدرنیته» در تسخیر جهان دارد، هرچند دارای فوائد و مزایایی است اما در دل خود حوادث و بحران‌هایی بی‌شمار به دنبال داشته و دارد. اگر چشمان خود را نمی‌بندی و توهم توطئه را واگویه نمی‌کنی به تو خواهم گفت که انسان امروز به هرچیز که رسیده باشد از یک چیز دور شده است و آن «خود» است. آدمی در غوغای تصاحب تکنولوژی برتر، خویشتن را گم کرده و مبتلا به بحران هویت شده است. در روح فرهنگ مدرنیته ارزش معنادار حیات انسانی، تجارت و کالازدگی است و ایمان و پیوند با ملکوت آفرینش و ارتباط با خدای هستی بخش به یغما رفته است. استاد عزیز چه زیبا نوشت و فرمود : «هیچ‌چیز عزیزتر از حقیقت نیست و نمی‌توان در غوغای نظر به تکنولوژی برتر، از حقیقت دست شست و روحیه حقیقت‌جویی را به پای تکنولوژی قربانی کرد و پرورش انسان را که باید تا اوج آسمان وسعت یابد، نباید در حدّ توسعه تکنیکی محدود نمود و از حکمت و فضیلت که صرفاً در نگرش توحیدی محقق می‌شود، غافل ماند. آری اگر پشت‌کردن به تکنولوژی یک نحوه ارتجاع است -که هست- غفلت از حقیقت و گرفتار ظاهرگرایی‌شدن، نابودی همه زندگی است» [۱]

سلطه فرهنگ سایبری

فرهنگ حاکم بر فضای سایبر در امتداد فرهنگ مدرنیته و در «جهان بی‌ارزشی» شکل گرفته است. فضای سایبر با مصادیق امروزین آن، فضایی شکل گرفته در دوران پست مدرن است. دورانی که از همه شاخص‌ها گذر کرده و علم و تکنیک را در خدمت سلطه سرمایه‌داری قرار داده است. سلطه سرمایه‌داری که ریشه استکبار جهانی در تفرعن ارباب سایبر است به چیزی جز توسعه سلطه‌پذیر حیات مادی نمی‌اندیشد. فرهنگ حاصل از این نحوه پیشرفت سایبری، در تعارض و تضاد جدی با حیات ایمانی و عدالت اجتماعی است. عدل و ایمان دو روی یک سکه اند. ایمان چو رفت، عدالت هم خواهد رفت[۲]. و اینگونه است که زمین از ظلم و جور پر می‌شود. چشم باز کنیم و اطراف خود را ببنیم، سایبر با ما چه کرده است؟! سبک زندگی و نگرش اعتقادی بسیاری از جوانان ما نگران کننده است! فکر و اندیشه و تمایل و گرایش آنان به چه چیز نشانه رفته است؟! قهرمان جوان امروز ما کیست؟! چرا پس از این‌همه فداکاری برای نشر و اثبات ارزش‌های الهی امروز شاهد مسئله و ابهام حجاب در کشور هستیم؟! هیچ تاکنون به مدارس سر زده‌ای و به پای خیالبافی و آرزوهای فرزندان این میهن نشسته‌ای ؟! تو فکر می‌کنی فتنه اخیر تمام شد و حال آنکه امتداد روح کفر در ذهن جوانان ما جولان دارد و ریشه آن چیزی جز فضای سایبر و فکر و فرهنگ آن، در این وضعیت ولنگار و رهاشده در دست استکبار نیست. تو نظر دیگری داری؟!

فضای سایبر، فضای حاکمیت نوین

فضای سایبر، فضای حاکمیت نوین است. دیگر شیوه مرسوم تصرف منابع برای اعمال حاکمیت پاسخگو نیست. این کنترل جریان اطلاعات است که کشورها را مدیریت و سرپرستی می‌کند. دانش سایبرنتیک را بشناس. دانش نوین کنترل و طرح ریزی کلان از طریق کنترل جریان اطلاعات. حال چه بگویم که فضای سایبر ـ تو بخوان حاکمیت کشور ـ تحت نفوذ دشمن است. در چنین فضایی تو چه انتظار دین‌داری داری؟! آیا موج افسارگسیخته هم‌جنس‌گرایی در دنیا را هیچ دیده‌ای و احتمال نمی‌دهی این فاجعه انسانی به کشور ما هم وارد شود؟! مگر ذهن بسیاری از مردم ما به دست بیگانگان مدیریت نمی‌شود؟! رهبر معظم انقلاب چه زیبا فرمود که : «فضای سایبری مدل جدید از حکمرانی جهانی است که در این فضا دنیا شکل می‌گیرد و مدل حکمرانی جهان و کشورها را تغییر می‌دهد و ما باید به دنبال مدل جدید حکومتی از حکومت اسلامی در فضای سایبر برویم.»[۳]

سایبر، شأنی از شئون ولایت بلکه امام جامعه

بگذار کمی عمیق‌تر صحنه را تحلیل کنیم. بارها و بارها از تو شنیده‌ام که ارزشمندترین گوهر دین که همه ارزش‌های دینی به قوام آن برمی‌گردد مسئله ولایت است. اما حقیقت ولایت چیست؟ رهبر عزیز انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۳ آن را چنین تعبیر می‌کند: «در اصطلاح اوّلی قرآنی، ولایت یعنی به‌هم‌پیوستگی و هم‌جبهه‌گی و اتصال شدید یک عده انسانی که دارای یک فکر واحد و جویای یک هدف واحدند، در یک راه دارند قدم برمی‌دارند، برای یک مقصود دارند تلاش و حرکت می‌کنند، یک فکر را و یک عقیده را پذیرفته‌اند. هر چه بیشتر این جبهه باید افرادش به همدیگر متصل باشند و از جبهه‌های دیگر و قطب‌های دیگر و قسمت‌های دیگر خودشان را جدا و کنار بگیرند، چرا؟ برای اینکه از بین نروند، هضم نشوند. این را در قرآن می‌گویند ولایت»[۴] پس به این اعتبار، شبکه ارتباطات انسانی، زیرساخت ولایت است و ولایت جز به آن محقق نمی‌شود. حال اگر مهندسی و مدیریت این شبکه ارتباطی به دست طاغوت باشد، چه می‌شود؟! بله درست است، ولایت طاغوت حاکم می‌شود و اگر به دست امام حق باشد، ولایت الله حاکم می‌شود. پس فضای سایبر، نه یک شبکه ارتباطی بلکه شأنی از شئون ولایت و بلکه خود امام جامعه است. و قرآن کریم که فرمود : « یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ »[۵] حال اجازه بده من از تو سؤال بپرسم که امروز شبکه ارتباطات مردم این کشور در فضای شبکه‌های اجتماعی آمریکایی ـ صهیونیستی همانند اینستاگرام، واتس‌آپ و تلگرام به دست شیطان است یا حاکمیت الله ؟!

و اما حوزه‌های علمیه ...

با تو سخن می‌گویم. با تو که یادگار پیامبرانی. با تو که وجودت یادآور فداکاری رادمردان تاریخ است. با تو که خود را در امتداد خط نبوت و امامت می‌دانی. ای حوزه‌های علمیه! با تو سخن می‌گویم که امام امت مبارزین تو را چنین وصف نمود: « سلام بر حماسه سازان همیشه‌ جاوید روحانیت که رساله علمیه و عملیه خود را به دم شهادت و مرکب خون نوشته‌اند و بر منبر هدایت و وعظ و خطابه ناس از شمع حیاتشان گوهر شب‌چراغ ساخته‌اند. افتخار و آفرین بر شهدای حوزه و روحانیت که در هنگامه نبرد رشته تعلقات درس و بحث و مدرسه را بریدند و عقال تمنیات دنیا را از پای حقیقت علم برگرفتند و سبک‌بالان به میهمانی عرشیان رفتند و در مجمع ملکوتیان شعر حضور سروده‌اند. سلام بر آنان که تا کشف حقیقت تفقه به پیش تاختند و برای قوم و ملت خود منذران صادقی شدند که بندبند حدیث صداقتشان را قطرات خون و قطعات پاره‌پاره پیکرشان گواهی کرده است.»[۶] ای حوزه ! امروز دشمن به حرم و حریم کشور هجوم آورده. او به‌خوبی می‌داند تا رنگ تدیّن، خداباوری و غیرت در این کشور وجود داشته باشد، به اهداف خویش در غارت منابع انسانی و مالی و بسط سیطره تمدنی خود نمی‌رسد. جمهوری اسلامی امروز حرم و مرکز تشیع است. این علم اگر زمین بخورد در سراسر جهان، چراغ دینداری خاموش می‌شود. لابد می‌دانی که فضای سایبر و جریان اطلاعات برآمده از آن، خط مقدم نفوذ و دشمنی شیطان است. بپاخیز ! نسیم قیام لله وزیدن گرفته است. تکلیف سنگینی بر دوش داری. آفتاب زده است، برخیز...

استقلال سایبری، زیرساخت جهاد تبیین

رسالت امروزت که تمام حیثیت تو منوط به آن است، نفی سلطه سایبری استکبار جهانی از حیات بشری است. چرا که نفی طاغوت مقدم بر ایمان به خدا است.[۷] فضای سایبر، دارای اقتضای فرامرزی است. تا در اندیشه نابودی هیمنه شیطان در جامعه جهانی نباشی نمی‌توانی سلطه او را به ‌طور ماندگار از کشور خویش نفی کنی. بقاء حیات ایمانی جامعه جهانی، امروز وابسته به قیام توست. تو را مشغول نکنند به تولید محتوا در سایه ولایت شیطان؟! اگر به ضرورت به آن پرداختی[۸] اما بدان جهاد تبیین زیرساخت لازم دارد. زیرساخت این جهاد عظیم و مبارک، «تحقق استقلال سایبری» در کشور است. تا گوش جوان تو در خدمت بیگانه است جهاد تبیین محقق نمی‌شود. اگر هم محقق شود اثرش ماندگار نیست. مگر کلام امام جواد(ع) را نشنیدی که فرمود: ««مَنْ أَصْغی إِلی ناطِق فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ کانَ النّاطِقُ عَنِ اللّهِ فَقَدْ عَبَدَ اللّهَ وَ إِنْ کانَ النّاطِقُ ینْطِقُ عَنْ لِسانِ إِبْلیسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلیسَ»[۹]

استقلال سایبری مقدمه ارتباط مؤثر با مردم جهان

جهان منتظر شنیدن صدای توست. استقلال سایبری مقدمه ارتباط مؤثر با مردم جهان است. این استقلال نه به معنای نفی ارتباط کشور با مردم دنیا، بلکه به معنای قطع سلطه و حاکمیت بیگانگان از حریم کشور و آغاز تولید شبکه‌های قدرتمند ملی در عیار ارتباطات جهانی است و تنها در این صورت است که تو می‌توانی پیام حق خود را به جهانیان صادر کنی. ساده اندیشی است که انسداد ناقص شبکه‌های اجتماعی دشمن را پایان کار بدانی بلکه این تنها آغاز کار است. راستی بدان اگر کماکان به سکوت خود ادامه دهی، هیچ تضمینی برای استمرار همین آغاز کار هم وجود ندارد. فضای سایبر نیازمند انقلاب و تحول بنیادین است. داخلی‌سازی شبکه‌های اجتماعی یکی از ابعاد آغازین این انقلاب است که باید باقی مراحل کار هم طی شود. اصلا مگر فضای سایبر تنها شبکه‌های اجتماعی است! از وضعیت نمایش خانگی در همین سایت‌های داخلی اطلاع داری؟! بازهای رایانه‌ای چطور؟! جهت دهی محتوا در موتورهای جستجو را هم لابد می‌دانی؟! آه و حسرت که با این همه ضعف و اختلال و هجمه دشمن، متاورس هم در آستانه ورود است و تو هیچ برنامه‌ای برای مواجه فعال و پیشدستانه با آن نداری؟!

حوزه‌های علمیه و تحول بنیادین فضای سایبر

حوزه‌های علمیه برای نفی ولایت شیطان ـ که ریشه همه مفاسد عالم است ـ از ایران و جامعه جهانی و همچنین تحقق ولایت الله، موظّف و مکلّف به تحول بنیادین فضای سایبر است. این تحول در هرم قیام لله مبتنی بر گفتمان‌سازی و ایجاد انبعاث اجتماعی حول پدیده فرهنگ و معرفت جمعی مشترک شکل می‌گیرد و در ارتباط با حاکمیت و امام جامعه اسلامی معنا می‌یابد. عناصر علمی، فرهنگی و مدیران حوزه‌های علمیه مکلّف هستند در راستای تبعیت از اوامر و ارشادات امام جامعه و بسط ید ایشان در مدیریت و سرپرستی جامعه اسلامی، مسئله بنیادین استقلال سایبری را فرهنگ‌سازی و محقق کنند. تبیین ادله لزوم، چرایی و حتی چگونگی این اقدام اساسی، در کنار گفتمان‌سازی مردمی و ایجاد مطالبه عمومی، ارتباط با حاکمیت و پیشنهاد سازوکارهای قانونی و عملیاتی، تولید دانش پشتیبان و همچنین طراحی الگوی مطلوب حکمرانی جمهوری اسلامی ایران در فضای سایبر با همکاری دانشگاه، از اهم وظایف سازمان روحانیت است. باید فرهنگ حاکم و جریان کارشناسی کشور به سمت‌وسوی استقلال سایبری تغییر ریل دهد. این تکلیف عظیم، امروز تنها وتنها ـ به لحاظ برخورداری از منابع و مبانی عمیق دینی و جایگاه اجتماعی ـ متوجه حوزه‌های علمیه است که البته نیاز به تعامل با دانشگاه دارد.

فضای سایبر، عرصه مبارزه و جهاد

فضای سایبر ، دین است و حوزه مسئول دین‌داری جامعه و فردای قیامت باید پاسخگوی کارنامه خویش باشد. این عرصه به لحاظ تقابل جدی آن با شیاطین جن و انس، محل مبارزه و جهاد است آن‌هم جهادی سرشار از ابتکار و خلاقیت. با روش‌های معمول نمی‌توان به مصاف این حجم گسترده از نفوذ شیاطین رفت. نیاز به قدرت برتر است. آن قدرت برتر همانا ایمان تو به خداوند و هدف است. دشمن از ایمان به خداوند تهی است و به فرموده قرآن نمی‌فهمد.[۱۰] تو خود را مجهز به نور ایمان کن که پیروزی با توست به شرط آنکه حرکت کنی و خداوند وعده داده که دستگیرت باشد «وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنین‏»[۱۱]

دوران مبارزه آغاز شده است. کجایند مردان بی‌ادعا...

محمد صادق رستمی

[۱] گزینش‌تکنولوژی از دریچه بینش توحیدی، اصغر طاهرزاده، ص ۱۳، مقدمه مؤلف.

[۲] الحدید : ۲۵ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ

[۳] بیانات رهبر معظم انقلاب به نقل از سردار جلالی، رئیس پدافند غیرعامل کشور، خبرگزاری دانشجویان ایران، ۱۲/۱۲/۱۳۹۶، کدخبر: ۹۶۱۲۱۲۰۶۵۱۰

[۴] برگرفته از کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، فصل آخر

[۵] الإسراء : ۷۱

[۶] منشور روحانیت، امام خمینی رضوان الله تعالی علیه

[۷] البقرة : ۲۵۶ لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقی‏ لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیم‏

[۸] الضرورات تبیح المحذورات

[۹] به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی اسراء، آیت‌الله جوادی آملی در جلسه درس اخلاق هفتگی فرمودند: «یکی از بیانات نورانی امام جواد (سلام الله علیه) این است که «مَنْ أَصْغی إِلی ناطِق فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ کانَ النّاطِقُ عَنِ اللّهِ فَقَدْ عَبَدَ اللّهَ وَ إِنْ کانَ النّاطِقُ ینْطِقُ عَنْ لِسانِ إِبْلیسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلیسَ»؛ ؛ این به همه ما می‌گوید که مواظب این فضای مجازی باشید! بارها به عرضتان رسید که این فضا، فضای حقیقی است و فضای مجازی نیست، چون سیم حقیقت نیست که بی‌سیم بشود مجاز، یا چهره تلویزیون و شیشه حقیقت نیست تا بی‌شیشه بشود مجاز. هر جا اندیشه نقل و انتقال می‌شود فضا، فضای حقیقی است. این فضا، فضای حقیقی است. فرمود آدم وقتی، یک کتابی را می‌خواند، صحنه‌ای را می‌بیند، فیلمی را می‌بیند، حرف کسی را گوش می‌دهد، دارد او را عبادت می‌کند! اگر آن کتاب یا فیلم از خدا و پیغمبر بگوید مخاطب در حقیقت خدا و پیغمبر را عبادت کرده، اگر آن کتاب یا فیلم از هوا، زمین، آسمان و مطالب بیهوده سخن بگوید، مخاطب دارد آنها را عبادت می‌کند.» javadi.esra.ir، ۱۹/۰۵/۱۳۹۷، شناسه خبر: ۱۳۹۵۲۷۸۶

[۱۰] الأنفال : ۶۵ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنینَ عَلَی الْقِتالِ إِنْ یَکُنْ مِنْکُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ یَغْلِبُوا مِائَتَیْنِ وَ إِنْ یَکُنْ مِنْکُمْ مِائَةٌ یَغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذینَ کَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَفْقَهُون‏

[۱۱] العنکبوت : ۶۹